Herkes zihinsel sağlığının iyi ve kötü olduğu anlar yaşar. Sizin veya tanıdığınız birisinin zihinsel sağlık, kendine zarar verme veya intihar hakkında sorularınız varsa yardım alabileceğinizi, iyileşmenin mümkün olduğunu ve yalnız olmadığınızı bilmeniz önemlidir.

İntihar ve kendine zarar verme nedir?

Ölmeyi isteme veya dileme düşünceleri, intihar düşüncesi olarak adlandırılır. Bir kişinin bu düşünceleri gerçekleştirmeye çalışmasına ise intihar girişimi denir. İntihar girişimi ölümle sonuçlanırsa bu, intiharla ölüm olarak adlandırılır. İntihar, önlenebilir bir durumdur ve intihar düşüncesiyle mücadele eden herkes intihar ederek ölmez. Kendine zarar verme, bir kişinin kasıtlı olarak kendi bedenine zarar vermesidir. Kendine zarar verme, intihar girişiminden farklıdır çünkü kendine zarar veren ancak ölme isteği olmayan kişiler vardır. Tüm intihar veya kendine zarar verme düşüncelerini ve davranışlarını ciddiye almalıyız ve yardım alma gereğinin bir işareti olarak görmeliyiz.

Yardım almak

Zihinsel sağlık zorlukları sürekli hâle geldiğinde ve gündelik yaşamı zorlaştırdığında bunun bilincinde olmak önemlidir. Birisinin zihinsel sağlıkla mücadele ettiğinin göstergeleri arasında şunlar gibi davranış, ruh hâli ve iletişim değişiklikleri yer alır:

• İştah, uyku düzeni veya enerji seviyesinde değişiklikler
• Arkadaşlardan ve aileden izole olma veya her zamanki aktivitelere katılımın azalması
• İşte, okulda veya yaşamın diğer alanlarında hayatı normal şekilde sürdürmede zorluklar yaşama
• Her zamankinden daha fazla üzgün, umutsuz, sinirle veya endişeli hissetmek
• "Bensiz daha iyi olursun", "Keşkeye uykuya dalıp bir daha hiç uyanmasam" veya "Yaşayıp yaşamayacağım umurumda değil" gibi ifadeler

Yardıma ihtiyacımın olduğunu düşünüyorsam ne yapabilirim?

Zorluk çekerken yardım istemek zor olabilir ama yalnız değilsiniz ve yardım alabilirsiniz. Yardım istemek kesinlikle normal bir şeydir ve başarısız olduğunuz anlamına gelmez. Aslında iyileşme sürecinde atabileceğiniz en önemli adımlardan biridir.

İhtiyaçlarınıza ve rahatlık seviyelerinize bağlı olarak farklı destek biçimleri isteyebilirsiniz. İşte yardım alabileceğiniz bazı yerler:

• Arkadaşlar, aile veya diğer topluluklar. Arkadaşlar, akrabalar, hobi grupları veya inandığınız bir din varsa dinî topluluklar; harika bir destek ve cesaret kaynağı olabilir. Nasıl hissettiğinizi empatiyle dinleyebilirler ve zor zamanları yalnız atlatmak zorunda olmadığınızı size hatırlatabilirler.
• Zihinsel sağlık krizi veya intihar yardım hattı. Bir yardım hattıyla iletişime geçtiğinizde, nasıl hissettiğiniz ve kendinize zarar verme riskinizin bulunup bulunmadığı ile ilgili sorular soran eğitimli bir profesyonel ile bağlantı kurarsınız. Bazı yardım hatlarında tercihlerinize bağlı olarak mesajlaşma veya arama aracılığıyla destek alabilirsiniz. Bir intihar yardım hattıyla iletişime geçmek için hayatı tehdit eden bir kriz durumunun içinde olmanız gerekmez. Anonim ve gizli bir ortamda canınızı sıkan her şey hakkında konuşabilirsiniz.
• Tıp doktoru. Doktorunuz duygularınızdaki ve davranışlarınızdaki değişiklikleri değerlendirebilir, yaşam tarzı değişiklikleriyle ilgili önerilerde bulunabilir (uyku alışkanlıkları, egzersiz ve diyet gibi) ve gerektiğinde sizi diğer sağlık profesyonellerine yönlendirebilir.
• Zihinsel sağlık profesyoneli. Uzaman bir zihinsel sağlık hizmeti sağlayıcısı, gerektiğinde zihinsel sağlık durumlarının teşhis edilmesi dâhil olmak üzere zihinsel sağlık zorlukları için destek ve tedavi sağlayabilir. İlaç veya konuşma terapileri gibi tedavi seçeneklerini sizinle konuşabilirler. Ayrıca intihara meyilli hisleriniz veya dürtüleriniz varsa kendinizi güvende tutmak için bir plan yapmanıza yardımcı olabilirler.
• Akran desteği hizmetleri Zihinsel sağlık zorlukları yaşayıp iyileşen birisiyle konuşmak, güçlendirici ve değerli hissetmenizi sağlayan bir deneyim olabilir. Yerel akran desteği toplulukları, zihinsel sağlık sorunları yaşamış kişilerin çalıştığı telefon hatları ve benzer durumdaki diğer kişilerin yer aldığı destek grupları sunabilir.

Bir arkadaşı desteklemek için ne yapabilirim?

Bir arkadaşınızın intiharı veya kendisine zarar vermeyi düşündüğünden şüpheleniyorsanız ne yapacağınızı bilemeyebilir ve nasıl yardımcı olacağınızdan emin olmayabilirsiniz. İşte arkadaşınızı desteklemek için yapabileceğiniz bazı eylemler:

• Sohbeti başlatın. Bir arkadaşınızın davranışlarındaki değişikliklerden endişeleniyor ve bir sorunun olabileceğini düşünüyorsanız ona bu durumdan bahsetmekten korkmayın. Arkadaşınıza yüz yüze görüşmek istediğinizi söyleyebilir ve şöyle sorular sorabilirsiniz, "Son zamanlarda keyfin pek yerinde değil gibi ve senin için endişeleniyorum. Nasıl hissediyorsun?" İntiharla ilgili sorular sormak bunu o kişinin aklına sokmaz veya riski artırmaz. Doğrudan sormayı denemek üzere şöyle diyebilirsiniz, "Hayatını sonlandırma düşüncelerin oldu mu?" Birisiyle intihar veya kendine zarar verme hakkında nasıl konuşulacağına dair ek yönlendirmeyi TikTok'un Esenlik Kılavuzunda bulabilirsiniz.
• Empatiyle ve yargılamadan dinleyin. Çözüm teklifinde bulunmayın veya konuyu değiştirmeyin. Konuşma sırasında sessizlik olursa sabırlı ve rahat olun. "Aklından ne geçiyor?" ve "Seni desteklemek için ne yapabilirim?" gibi açık uçlu sorular sormayı ve arkadaşınızın yanıtlarında ortaya çıkan duygulara kulak vermeyi deneyin. Sadece iyi bir dinleyici olarak bile başkalarına yardımcı olabiliriz.
• Onları kaynaklara yönlendirmeyi teklif edin. Arkadaşınızı bir terapist veya sağlık hizmeti sağlayıcısından profesyonel yardım almaya, bir intihar yardım hattıyla iletişime geçmeye veya yerel bir destek grubuyla temasa geçmeye teşvik ederek arkadaşınızın iyileşme sürecinde önemli bir rol oynayabilirsiniz.
• Kendinize iyi bakın. Etrafınızdakileri desteklemek üzere onları dinlemek büyük ölçüde enerji gerektirir. Özellikle intihar veya kendine zarar verme gibi konular hakkında konuşurken canınız sıkılabilir veya tükenmişlik hissi yaşayabilirsiniz. Bir arkadaşınızı desteklemenin kendi zihinsel sağlığınızı olumsuz bir şekilde etkilediğini fark ederseniz ara vermekten, sağlıklı sınırlar koymaktan veya güvendiğiniz birisiyle konuşmaktan çekinmeyin.

Zihinsel sağlık zorlukları yaşayan arkadaşların nasıl destekleneceği hakkında daha fazla bilgiye TikTok'un Esenlik Kılavuzundan ulaşabilirsiniz.

Hemen yardım almak

Siz veya tanıdığınız birisi zihinsel sağlıkla ilgili bir acil durum yaşıyorsanız lütfen hemen bir sağlık hizmeti sağlayıcısı veya intihar yardım hattı ile iletişime geçin.

Daha fazla bilgi edinin

Sorumluluk Reddi

TikTok'un Güvenlik Merkezi kaynakları ve kılavuzları, zihinsel sağlık veya tıbbi hizmetler sunmamaktadır. TikTok'taki "İntihar ve Kendine Zarar Verme" ile ilgili bilgiler; tıbbi, psikolojik veya psikiyatrik teşhislerin, tedavilerin veya önerilerin yerine geçebilecek bir hizmet olarak düşünülmemelidir. TikTok tarafından üretilen ve dağıtılan içerikler, sadece bilgilendirme ve eğitme amaçlıdır. TikTok tarafından sunulan hizmetlerin veya eğitim materyallerinin varlığı nedeniyle profesyonel tavsiye almayı ihmal etmeyin veya geciktirmeyin.

Kriz geçiriyorsanız veya siz ya da tanıdığınız birisi tehlikedeyse ya da tıbbi bir acil durum yaşıyorsanız derhal yerel acil durum mercilerini arayın. Kullanıcılar, başkalarının güvenliğine ilişkin sorumluluğun yalnızca kendilerine ait olmadığını ve diğerlerinin yardıma hazır olduğunu unutmamalıdır. Hazır hissetmiyorsanız bu tür sohbetlere dâhil olmak zorunda değilsiniz.

Bu Güvenlik Merkezi, Uluslararası İntihar Önleme Birliği'nden (IASP) alınan uzman görüşleriyle oluşturulmuştur.